Van de iconische mid-hump tot de plastic ‘Soundtank’: we duiken in het pedaal dat generaties blues- en rockgitaristen definieerde. Waar komt die onweerstaanbare aantrekkingskracht toch vandaan?
Het is het meest gekopieerde circuit ter wereld, een fenomeen in het iconische groene jasje: de Ibanez Tube Screamer. Hoewel de naam ‘Tube Screamer’ doet vermoeden dat het pedaal jouw versterker de longen uit het lijf schreeuwt, is de ware magie veel subtieler. De Tube Screamer werkt als een soort akoestisch chirurg, die de basfrequenties afsnijdt en een boost geeft aan de middenfrequenties. Dit creëert de beroemde ‘mid-hump’ die jouw gitaar door de bandmix snijdt, vooral in combinatie met een (licht) overstuurde buizenversterker.
De eeuwige jacht naar de heilige graal
Als je in de krochten van gitaarfora duikt, ontketen je met één vraag direct een vlammenoorlog: “Welke is de beste?” De meeste liefhebbers zijn het erover eens dat de ultieme Holy Grail de TS808 is. Dit is het origineel uit de late jaren zeventig, met de karakteristieke JRC4558D-chip en de kleine, rechthoekige voetschakelaar. Door zijn associatie met legendes als Stevie Ray Vaughan, is dit model de maatstaf.
De opvolger, de TS9, is doorgaans betaalbaarder (behalve als je een oudere versie op de kop wil tikken) en beschikt over een iets ander output-circuit, wat resulteert in een iets helderder en scherper geluid. Velen zweren bij de 9, anderen bij de 808. In de praktijk: ze doen in de basis hetzelfde werk. De echte puristen zullen overigens de Maxon OD-808 noemen, aangezien Maxon de originele fabrikant was voor Ibanez. Dat is pas écht origineel.
En laten we de TS10 niet vergeten. Ooit voor een prikkie te koop en stijgt heel snel naar grote hoogten. Een hype of is hij echt zo goed? En dan de TS7, met knoppen die je in de chassis kan drukken, ook een persoonlijke favoriet, maar minder geliefd tot op heden.
Daarnaast zijn er nog allerlei exotische soorten: met een buis, handwired, in het goud etc. Het schreeuwt van de Tube Screamers en het is dan ook een behoorlijk cashcow geworden voor het Japanse bedrijf.
De clones die het origineel verbeteren?
Tegenwoordig heeft vrijwel elk boutique-merk wel een ‘groen’ pedaal in de catalogus. En eerlijk is eerlijk, sommige van deze klonen gaan de originele formule voorbij, niet zozeer in klank, maar vooral in veelzijdigheid.
Merken als EarthQuaker Devices (met de Plumes) en JHS Pedals (met de Bonsai) hebben het circuit ontleed en uitgebreid. De Plumes biedt bijvoorbeeld verschillende clipping opties, waardoor je van de klassieke Tube Screamer-compressie naar een meer open en Klon-achtig geluid kunt schakelen. De Bonsai is dan weer een historisch museum op batterijen: met een draaiknop wissel je tussen negen verschillende, historisch accurate Tube Screamer-circuits. Dit zijn de pedalen die de iconische klank respecteren, maar het met meer transparantie, headroom en tonale opties de 21e eeuw in trekken.
De verrassing uit de prullenbak: De TS-5 Soundtank
En dan is er nog die ene onofficiële held, die zwarte, plastic behuizing die bij de aanblik al uit elkaar lijkt te vallen: de Ibanez TS-5 Soundtank uit de jaren negentig.
Ondanks dat de kwaliteit van de plastic behuizing en vooral de wiebelende knopjes en onbetrouwbare voetschakelaar te wensen overlaten, je hebt weleens een tweede keer nodig om hem in te schakelen, zit de magie van binnen. De TS-5 deelt vaak exact hetzelfde circuit als de TS9. Je hebt dus die authentieke groene overdrive, maar dan verpakt in wat aanvoelt als speelgoed uit de supermarkt.
Voor de prijs van een paar pakjes nieuwe snaren kun je met de TS-5 een geluid kopen dat een authentiek Tube Screamer geluid in zich draagt. Het is de ultieme bevestiging dat bij de Tube Screamer de klank het altijd wint van de looks. Zoek er een op de tweedehandsmarkt, maar zorg dat je een soldeerbout bij de hand hebt, superglue of Deoxit, voor het geval die knop je in de steek laat. Maar als hij eenmaal zingt, dan zingt hij als een icoon.